Op 6 juni mochten we in Nederland weer stemmen voor de Europese verkiezingen, afgelopen week werd de uitslag bekend. In Schotland kijken ze met een jaloerse blik naar de ontwikkelingen. 62% van de Schotten stemde tegen een Brexit in 2016, de gevolgen dragen zij nog altijd met zich mee.
In het park voor de Universiteit van Edinburgh ligt een man met een ontbloot bovenlijf in het gras, het is een bijzonder mooie dag voor Schotse begrippen. Hij is niet de enige, de Schotse studenten van de Universiteit zitten massaal in het park. Veel van hun leeftijdsgenoten uit Europa kunnen vandaag stemmen voor de Europese verkiezingen. Die kans is hen nu echter ontnomen door de Brexit, velen van hen zouden maar wat graag terugkeren in de Europese Unie. ”Wat zijn de voordelen van Brexit? Ik vraag het mij nog steeds af”, lacht International Law student Alex Berg (24).
Studeren in het buitenland
”We hadden het goed in de Europese Unie, we kregen het beste van twee werelden. Het Verenigd Koninkrijk kreeg alle voordelen van samenwerking en was geen onderdeel van de Schengenzone. Ik had bijvoorbeeld de kans om in België te studeren en ik kon makkelijk door Europa heen reizen. Dat is nu een stuk lastiger geworden. Ik denk dat het probleem is dat mensen niet begrepen wat de Europese Unie eigenlijk inhield. In Schotland hadden we dat wel door, maar dat komt ook omdat wij altijd iets anders willen zijn dan Engeland.”
Een onafhankelijk Schotland
De verhouding tussen de Engelsen en de Schotten zorgt nog altijd voor de nodige conflicten. Al decennialang is de roep om een onafhankelijk Schotland groot. De grootste partij in Schotland, The Scottish National Party (SNP), is groot voorstander van een onafhankelijk Schotland. Dat is tot dusver niet gelukt. In 2014 werd er een referendum in Schotland gehouden, de meerderheid stemde echter tegen onafhankelijkheid. Dat ligt nu gevoeliger, want sinds de Brexit is de roep om onafhankelijkheid alleen maar groter geworden. Student journalistiek James Mckenzie (20) vertelt over de onvrede in Schotland.
“Wij hebben niet voor Brexit gestemd. Wij zijn daar niet blij mee omdat we het gevoel hebben dat we tegen onze wil ergens ingesleept zijn. De kans om bijvoorbeeld in het buitenland te studeren is ons afgenomen, omdat we geen Erasmus+ programma meer hebben. Kijk bijvoorbeeld naar de stemming in 2014, iedereen die ouder was dan 16 jaar mocht stemmen, terwijl dit voorheen pas met 18 jaar mocht. Die jonge mensen zullen niet snel voor onafhankelijkheid stemmen, zij willen geen verandering. Het gevoel in Schotland is dat alle beslissingen genomen worden door Engeland, zij hebben altijd het laatste woord.”
Europe for Scotland
Nieuwe pogingen voor een referendum hebben niks uitgehaald. De Britse premier Rishi Sunak is duidelijk geen voorstander van Schotse onafhankelijkheid. In zijn speech van 14 mei noemde hij de Schotse nationalisten ‘extremisten’. Naast Rusland, China en Iran noemde hij Schotse nationalisten en de SNP een van de grote gevaren voor het Verenigd Koninkrijk.
Er is nu vanuit Schotland een organisatie opgericht ‘Europe for Scotland’. Activisten uit zeventien EU-landen zijn inmiddels betrokken bij het project. Ruben Schouten (20) van de politieke partij Volt is de Nederlandse ambassadeur van het project. ”Ik zag een petitie en die heb ik gelijk ondertekend. Ik wist eerlijk gezegd niet eens dat ik ambassadeur was, dus dat is een leuke verrassing. Ik wil graag dat Schotland en eigenlijk het hele Verenigd Koninkrijk weer bij de Europese Unie komt. Zeker als de bevolking dat zelf ook wil, zoals in Schotland. Ik ben heel erg voor zelfbeschikking en dat heeft Schotland niet.”
Cultuursector
Aan de rand van de campus steekt de markante McEwan Hall boven de omliggende gebouwen uit. Op het pleintje tegenover deze kolossale graduatiezaal zit Claire Hutchison (29) op een bankje te lunchen. Ze werkt vlak tegenover de campus in de Nationale Bibliotheek van Schotland als restaurator. “De EU fundeert heel veel startersfuncties in mijn beroep in de cultuursector. Hoogopgeleide boekrestaurateurs komen bijvoorbeeld uit Zuid-Europese landen als Spanje en Italië. Sinds wij als het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie zijn gestapt, komen deze mensen niet meer onze kant op voor werk. Daarnaast is het ook moeilijker geworden om materialen te importeren.” De Brexit heeft veel gevolgen gehad voor de cultuursector waar Claire deel van uitmaakt. Waar het Verenigd Koninkrijk in de periode 2014-2020 nog €68 miljoen in directe financiering ontving van Creative Europe, moeten deze culturele programma’s en activiteiten nu volledig zelf worden betaald zonder enige subsidie.
Brexit als motor voor onafhankelijkheid
Maar het Verenigd Koninkrijk loopt naast Creative Europe nog veel meer financieringen mis. Claire kan zich dan ook niet voorstellen dat de keuze voor de Brexit in het referendum van 2016 met het volle verstand is genomen. “Hoe moet ik het zeggen? Het is domheid. Hoewel Schotland tijdens het Brexitreferendum op het juiste pad zat, is dit niet te zeggen voor de meerderheid uit Engeland en Wales, waar juist veel mensen voor de Brexit hebben gestemd. Neem bijvoorbeeld de Welshe visserij, een beroep wat ook zwaar gefundeerd werd door de Europese Unie. Toch hebben veel Welshmen gestemd voor een Brexit, wat ik dus niet begrijp.” Claire ziet geen voordelen aan de uittreding en wil dan ook graag weer bij het Europese orgaan aansluiten.
Het kan volgens haar alleen door een onafhankelijkheid van Schotland. “Mijn vader was altijd tegen de Schotse onafhankelijkheid, maar sinds de Brexit is dat voor hem veranderd. Als het Verenigd Koninkrijk het niet doet, moeten wij het maar doen.” Toch denkt ze dat dit een lastige opgave gaat worden. “Ik denk niet dat Westminster dat ooit gaat toelaten. We zitten vast in een wurggreep. Toch zal ik altijd verlangen naar de EU, we hadden nooit weg mogen gaan. I live in the EU just as I live in Scotland.”
Dit artikel is geschreven door Scottish Lores, een mediacompany in Schotland.