De hoeveelheid daklozen die op straat slaapt was voor mij hetgeen wat als eerst opviel toen ik in Boedapest aankwam. In de 4 maanden dat ik hier verblijf voor mijn studie is er geen dag voorbij gegaan dat ik geen dakloze ben tegengekomen. Op metrostations liggen ze vaak verzameld in hun slaapzakken. Het is een ontzettend treurig beeld. Hoe kouder het wordt, hoe ondraaglijker de situatie. Ik vraag me af waarom deze tientallen mensen die ik op een dag tegenkom niet in een opvang zitten. Wat doet de politiek aan deze situatie?
Niet schrikken: het is sinds 2018 illegaal om dakloos te zijn in Hongarije. De regering-Orbán heeft in de grondwet meegenomen dat het illegaal is om de straat als leefruimte te gebruiken. Op zich goed te doen voor iedereen die een huis heeft, iets minder goed te doen voor iedereen die dit niet heeft. Als je betrapt wordt op dakloos zijn, besef even hoe achterlijk dit klinkt, krijg je een waarschuwing. Als je er drie hebt loop je risico op een gevangenisstraf en worden de weinige spullen die je hebt vernietigd.
Dit is natuurlijk geen echte oplossing voor het daklozenprobleem, dat begrijpt Orbán zelf ook wel. Dus biedt hij als ‘echte’ oplossing: 9 miljard forint (27,9 miljoen euro) voor daklozen en 300 miljoen forint (929.640 euro) specifiek voor de opvang van de daklozen.
De hoeveelheid daklozen in een land is heel moeilijk te meten. Vaak wordt er aan de hand van een survey toch een poging gedaan. Zo bestaat er de 3 February Survey, waarbij meerdere hulporganisaties samenwerken om zo goed mogelijk in beeld te brengen hoeveel daklozen er in een land leven. In 2017 kwam er uit die survey dat er ongeveer 10900 daklozen in Hongarije leven en in 2019 waren dat er ongeveer 7000. Zeker een aanzienlijk verschil dus. Wel moet ik er duidelijk bij zeggen dat hierbij data is gebruikt van verschillende organisaties, zoals de daklozenopvang, dakloze hostels en outreach teams. Zij doen hier vrijwillig aan mee, dus deelnemen aan de survey is niet verplicht als hulporganisatie. Hierdoor is de survey een minimumtelling en geen volstrekte volkstelling.
Toch ben ik benieuwd, heeft de investering van de regering in opvang misschien toch ervoor gezorgd dat er minder daklozen zijn? Zodra ik op internet opzoek hoe de Hongaarse daklozenopvang eraan toe is zie ik helaas tegengestelde geluiden. In een interview van de NOS vertelt de Hongaarse dakloze Istvan dat het er vies is, er wordt gestolen en gevochten, en hij mag zijn spullen en zijn hond niet meenemen. En zo vertelt ook Ilia Gogilashvili, een Hongaarse data expert, dat veel daklozen de straat boven een opvang kiezen, omdat het onveiliger is in de opvang dan op straat.
Ik zal niet ontkennen dat er zeker een kans aanwezig is dat het langzaam de goede kant op gaat maar als je kijkt naar de staat van de daklozenopvang en als je om je heen kijkt in Boedapest is het een tegenstrijdig beeld. Machteloosheid is helaas de bittere nasmaak die ik proef na het schrijven van dit artikel. Het enige wat ik kan doen is erover schrijven en de daklozen om me heen een beetje helpen. Het eerste heb ik gedaan, vanavond als ik de deur uitga nog het tweede.